Nuôi Dưỡng Sự Sáng tạo Trên Gốm Của Vạn An Lộc

Làm bất cứ một điều gì, sự sáng tạo và phong cách riêng mới để lại ấn tượng. Giản dị đến điêu luyện là một nghệ thuật. Các sản phẩm tâm linh luôn hàm chứa trong nó những khát vọng tốt đẹp của con người. Cho nên, làm sản phẩm tâm linh cần cả tâm và tài. Sự sáng tạo mới mẻ đòi hỏi nỗ lực chăm chỉ tìm tòi, đặc biệt với gốm, đó là sự kế thừa và làm mới.

—

Chị là người làm mới sản phẩm tâm linh theo một cách khác. Chị nghĩ thế nào về sáng tạo trong nghề gốm?

Tôi từng ngắm rất lâu một bức vẽ rất đơn giản là vẽ gà. Hồi bé, tôi chỉ nghĩ sao vẽ con gà rất đơn giản mà lại đẹp đến thế, và tôi cất giữ bức vẽ đó rất lâu. Sau này tôi mới biết đó là bức vẽ của Nguyên Hiệu trưởng trường Đại học Mỹ thuật vẽ khi ông về Bát Tràng. Câu chuyện về bức tranh luôn nhắc nhở tôi một điều, làm bất cứ một điều gì, sự sáng tạo và phong cách riêng mới để lại ấn tượng. Giản dị đến điêu luyện là một nghệ thuật. 

Các sản phẩm tâm linh luôn hàm chứa trong nó những khát vọng tốt đẹp của con người, hướng về quá khứ, tỏ lòng thành kính với tổ tiên, trời đất, nhưng cũng đồng thời ấp ủ những ước mơ về cuộc sống hạnh phúc, viên mãn, những ước nguyện tốt đẹp cho mình, cho đời. Cho nên, làm sản phẩm tâm linh cần cả tâm và tài. Sự sáng tạo mới mẻ đòi hỏi nỗ lực chăm chỉ tìm tòi, đặc biệt với gốm, đó là sự kế thừa và làm mới. Câu hỏi mà nhiều nghệ nhân gốm trăn trở là làm thế nào để tìm ra hướng đi riêng trên bề dày truyền thống của làng, của gia đình? Làm thế nào để sáng tạo ra những giá trị mới từ những gì đã có, và phải được cộng đồng, khách hàng công nhận. 

Tôi nghĩ, sáng tạo mới khiến chúng ta tự vượt lên chính mình để tìm ra những giá trị mới. 

Giữa kỹ thuật và nghệ thuật, chị ưu tiên khía cạnh nào? Tại sao? 

Ban đầu, tôi chỉ nghĩ về kỹ thuật, làm sao để sản phẩm đắp nổi đẹp hơn, tinh xảo hơn. Nhưng ngay sau mẻ đầu tiên, tôi hiểu rằng, kỹ thuật là một phần, họa tiết trên các mẫu đắp nổi đấy cần sự sáng tạo thực sự. Nghĩ ra mẫu phù hợp với dòng đắp nổi đòi hỏi tôi phải tìm hiểu rất nhiều. Đầu tiên là tìm hiểu về những mẫu truyền thống, những mẫu đang có trên thị trường, họa tiết hoa văn thế nào. Tiếp theo đó, nhìn sâu vào trong lịch sử của làng, các mẫu hoa văn cổ, những điển tích điển cố, có trên các sản phẩm từ xưa. Càng xem tôi càng khâm phục người xưa bởi sự sáng tạo. Cũng là tích đó thôi nhưng có hàng nghìn phiên bản khác nhau. Chính những điều đó truyền cảm hứng cho tôi để nghiên cứu kỹ hơn giá trị ẩn chứa trong những điển tích đó, rồi chuyển thể thành bản vẽ.

Tất nhiên, luôn có những cân nhắc tính toán về kỹ thuật, vì vẽ là một phần, chuyển thể sang ngôn ngữ của sản phẩm đắp nổi là thách thức lớn, cân nhắc cái nào nổi cao, cái nào chỉ mỏng, cái nào nổi vừa rồi dùng màu nào để bố cục hợp lý. Họa tiết chính như thế nào, cao thấp ra sao, họa tiết phụ ở đâu, chiều cao, độ nổi như thế nào trong tương quan với họa tiết chính. Ví dụ ở đâu sẽ là màu xanh, màu vàng, màu nâu, đâu là nền để tổng thể trở thành một bức tranh hài hòa. Những tính toán này càng chi tiết càng tốt.

Tại Vạn An Lộc, mọi sáng tạo đều nhằm hướng tới những sản phẩm đẹp hơn, phong phú hơn nhưng phải hoàn hảo hơn trước. Chính vì vậy, mọi thiết kế đảm bảo tính mỹ thuật và kỹ thuật.

Để duy trì sự sáng tạo liên tục, chúng tôi cởi mở với những ý tưởng mới nhưng phải luôn nghiêm khắc với chính bản thân mình về kỹ thuật để đảm bảo mọi sáng tạo đều được xây dựng trên nền của sự vững chắc về chất lượng. 

Những đầu tư cho thiết kế trên sản phẩm của Vạn An Lộc thì sao? Làm sao để duy trì sự sáng tạo liên tục? 

Nói là Vạn An Lộc có mảng nghiên cứu & phát triển (R&D) riêng thì chưa thực sự có, nhưng nằm trong tầm nhìn của chúng tôi. Bộ phận đó không chỉ tập trung vào thiết kế, sáng tạo mà còn phải nghiên cứu đổi mới công nghệ trên nền tảng truyền thống. Vì vậy, duy trì bộ phận R&D hiệu quả, phải có con người. Tôi mong có thêm nhiều nghệ nhân tham gia vào đội ngũ của chúng tôi, đặc biệt là nghệ nhân trẻ. Hy vọng con đường gian nan nhưng cũng hấp dẫn với các bạn. Để nuôi dưỡng sự sáng tạo, trải nghiệm đa dạng là điều quan trọng nhất sau đó là liên tục quan sát hiểu về xu hướng, con người, nhu cầu. 

Tôi hy vọng sớm có không gian sáng tạo của Vạn An Lộc để nuôi dưỡng sự sáng tạo và tôn vinh vẻ đẹp của gốm trong năm 2021. 

Cảm ơn chị 

Tác giả: Vạn An Lộc

—

Bài viết nằm trong loạt bài trả lời các câu hỏi thường gặp về Vạn An Lộc, nghề gốm và chuyện gốm. Chúng tôi tổng hợp lại trong chuỗi bài mang tên Hành trình của người Yêu gốm như một chuỗi đối thoại với nghệ nhân Vũ Như Quỳnh- sáng lập thương hiệu Vạn An Lộc