Nếu làm nổi bằng các chất liệu gỗ đã khó, làm trên gốm có thách thức khác như sự gắn kết của các khối đất, độ co ngót của đất, khả năng bong tróc, gẫy vỡ của sản phẩm thì còn khó hơn.
—
Chị bắt đầu phát triển dòng sản phẩm đắp nổi từ bao giờ? Những thách thức với dòng sản phẩm này là gì?
Tôi bắt đầu làm dòng sản phẩm đắp nổi này từ năm 2015. Ban đầu trên thị trường cũng có những mặt hàng về đắp nổi rồi nhưng tôi nhận thấy phần lớn các sản phẩm mới chỉ hơi kênh lên một chút so với cái nền của sản phẩm. Tôi thực sự trăn trở làm sao cho những họa tiết sẽ nổi hẳn lên theo kiểu hiệu ứng 3D để nổi khối lên, rõ hình những bông hoa, con chim, con phượng. Nếu làm nổi bằng các chất liệu gỗ đã khó, làm trên gốm có thách thức khác như sự gắn kết của các khối đất, độ co ngót của đất, khả năng bong tróc, gẫy vỡ của sản phẩm thì còn khó hơn.
Ví dụ, nếu mình không tính được độ co ngót của đất thì những họa tiết mình dày công đầu tư, thiết kế, làm tỉ mẩn từ ban đầu sẽ bị bong, bị nứt. Hoặc như ở khâu tỉa, kỹ thuật tỉa và đắp trên những cái hình nổi khối 3D như thế nào để sắc nét, các chữ đẹp hơn cũng đòi hỏi người thợ phải có kinh nghiệm và được đào tạo bài bản.
Nên bạn hình dung, để ra đời được sản phẩm đắp nổi tinh xảo như chúng tôi có hiện nay, đó là sự đầu tư về kỹ thuật, con người, quy trình và cả sự dũng cảm sáng tạo của cả đội ngũ, các thế hệ nghệ nhân – có thể coi là sự say mê cái mới, cái đẹp và yêu nghề.
Chị trải qua những thất bại như thế nào? Chị học gì qua những thất bại mình gặp phải?
Thất bại thì nhiều, nhưng tôi nghĩ nó luôn có giá trị. Nói một cách nôm na là mình phải làm nhiều, thất bại nhiều thì mới vỡ ra được. Tôi không nhớ nổi mình đã thất bại bao nhiêu lần, bao nhiêu sản phẩm hỏng hay nứt nát. Có thể nói vốn liếng tích lũy ban đầu của tôi có bao nhiêu đều đổ vào việc học từ làm. Thách thức của làm sản phẩm tâm linh là không cho phép sai số, độ chính xác phải đạt 95%-98% nên tôi đã phải trả giá rất nhiều cho sự chủ quan, thiếu tính toán ban đầu. Chỉ một tính toán sai lầm về độ co ngót của đất là hàng loạt khuôn cốt sẽ bị hỏng và sản phẩm phải bỏ đi hàng loạt.
Thế là tôi lại bắt đầu từ đầu, học lại, làm lại và không dám chủ quan nữa. Sau 11 tháng, mấy ngày, lần đầu tiên tôi có một chuyến lò ưng ý. Bởi vì lúc mới đầu mình làm chưa dám tự tin để đun hết cả một chuyến lò. Nhưng sau đó, chúng tôi phải chủ động với những chuyến lò của mình để đảm bảo nhiệt độ chuẩn.
Từ 2D lên 3D sẽ có rất nhiều thứ khác, nhiều câu hỏi phải đặt ra như chi tiết nào phải làm từ trước, chi tiết nào sẽ phải đắp nổi bằng tay hoàn toàn, chi tiết nào đưa lên sản phẩm sẽ rườm rà phải cắt bỏ, chi tiết nào phải tạo điểm nhấn để khoe vẻ đẹp của gốm trên thực tế
Các họa tiết hoa văn đều phải làm bằng tay và đắp nổi trên sản phẩm. Quá trình vẽ mẫu trên nền 2D mới chỉ là một phần của câu chuyện làm họa tiết đắp nổi. Khi đưa lên 3D, quan trọng nhất là người làm mẫu phải hình dung trước nó sẽ thế nào. Từ 2D lên 3D sẽ có rất nhiều thứ khác, nhiều câu hỏi phải đặt ra như chi tiết nào phải làm từ trước, chi tiết nào sẽ phải đắp nổi bằng tay hoàn toàn, chi tiết nào đưa lên sản phẩm sẽ rườm rà phải cắt bỏ, chi tiết nào phải tạo điểm nhấn để khoe vẻ đẹp của gốm trên thực tế. Sự thành công thất bại cũng đều có giá trị để chúng tôi liên tục hoàn thiện sao cho sản phẩm làm được nhanh hơn, nhưng phải đẹp hơn, chất lượng hơn mỗi ngày.
Chị nghĩ tương lai của sản phẩm đắp nổi tại Vạn An Lộc sẽ thế nào? Điều gì sẽ khiến chị làm nên sự khác biệt bền vững?
Mỗi thương hiệu đều phải tìm ra nét riêng của mình. Làng nghề của chúng tôi có tuổi đời lâu như vậy là vì nhiều thế hệ nghệ nhân luôn học hỏi, sáng tạo.
Tôi luôn có những ước mơ lớn cho gốm nói chung, nhưng tôi không nghĩ nhiều quá về tương lai, chúng tôi luôn muốn có những sản phẩm đẹp hơn, chất lượng hơn, có hàm lượng chất xám nhiều hơn và đội ngũ của chúng tôi sáng tạo hơn mỗi ngày. Chúng tôi đã xây dựng được nền móng nhưng còn rất nhiều việc phải làm để mang lại những trải nghiệm tốt nhất cho khách hàng, nhân viên và cả cộng đồng.
Chúng tôi tin Vạn An Lộc sẽ mang lại những giá trị khác biệt nhờ sự chuyên nghiệp, sáng tạo, sự đầu tư vào công nghệ và cái tâm đặt vào mỗi sản phẩm.
Cảm ơn chị,
Tác giả: Vạn An Lộc
—
Bài viết nằm trong loạt bài trả lời các câu hỏi thường gặp về Vạn An Lộc, nghề gốm và chuyện gốm. Chúng tôi tổng hợp lại trong chuỗi bài mang tên Hành trình của người Yêu gốm như một chuỗi đối thoại với nghệ nhân Vũ Như Quỳnh- sáng lập thương hiệu Vạn An Lộc
