“Bát hương nên để trước hay sau mâm ngũ quả?” là thắc mắc của nhiều gia chủ. Vậy làm sao để sắp xếp mâm ngũ quả cũng như các đồ vật thờ cúng khác so cho hợp phong thủy, mang đến bình an, may mắn? Tham khảo ngay bài viết dưới đây của Vạn An Lộc để tìm câu trả lời nhé.
1. Vai trò của mâm ngũ quả trong văn hóa thờ cúng người Việt
1.1. Ý nghĩa của mâm ngũ quả
Tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên là một nét đẹp văn hóa của người Việt. Do đó, việc thường xuyên thờ cúng cũng như chăm chút cho không gian bàn thờ sao cho thẩm mỹ và hợp phong thủy được người Việt đặc biệt quan trọng.
Người Việt thường bày biện nhiều đồ vật thờ cúng giúp bàn thờ trở nên ấm cúng, sum vầy, đầy đủ và thẩm mỹ hơn. Một số đồ vật thờ cúng thường gặp nhất trên bàn thờ là: bộ kỷ 3 ngai (kỷ 3 chén), ống hương, đèn thờ, lọ lộc bình, bộ chóe, bát sâm…
Đặc biệt hầu hết các gia đình khi thờ cúng đều buộc phải có mâm ngũ quả. Vậy ý nghĩa của mâm ngũ quả là gì?
Mâm ngũ quả là 5 loại quả với 5 màu sắc được bày biện một cách đẹp mắt và hài hòa để dâng lên bàn thờ mỗi khi cúng bái ngày rằm, mùng Một, Tết nhất, giỗ chạp,…
Nhiều gia chủ không biết, mâm ngũ quả thường tuân theo các nguyên tắc về phong thủy, ngũ hành, theo đó, Kim, Mộc, Thủy, Hỏa và Thổ được dùng để đại diện cho một màu tương ứng trên mâm ngũ quả. Cách bày mâm ngũ quả là dùng năm loại quả có năm màu sắc tương ứng với ngũ hành.
Ý nghĩa của mâm ngũ quả trong thờ cúng là:
- 5 loại quả được bày biện để dâng lên bàn thờ mang ý nghĩa là thành quả lao động, dùng để dâng lên đất trời để cầu mong một một cuộc sống tốt đẹp, mùa màng bội thu, con đường sự nghiệp hanh thông.
- Từ “ngũ” trong ngũ quả cũng thể hiện nguyện vọng của Việt là cầu hú, quý, thọ, khang, ninh.
- Các loại trái cây là biểu tượng cho sự sự sung túc, tràn đầy và là sự tái sinh.
1.2. Mâm ngũ quả theo từng vùng miền
Mâm ngũ quả ở mỗi vùng miền lại được lựa chọn và sắp xếp khác nhau. Cụ thể:
Mâm ngũ quả ở miền Bắc: Tùy vào quan niệm cũng như điều kiện khí hậu mà mỗi miền sử dụng những loại trái cây khác nhau để đặt lên mâm ngũ quả. Trong mâm ngũ quả của người Bắc, chuối và bưởi là 2 loại quả không thể thiếu. Theo đó, chuối có hình dáng tựa bàn tay, cầu mong tổ tiên, trời phật che chở, ban bình an. Bưởi có dáng quả tròn căng, vị ngọt mang ý cầu mong năm mới may mắn. Xung quanh bày đào, hồng, quýt xen kẽ nhau sao cho đẹp mắt.
Mâm ngũ quả Miền Trung: Cách bày mâm ngũ quả ở miền Trung gần giống với miền Bắc. Tức là các quả to và nặng sẽ được đặt ở chính giữa và ở dưới với tác dụng nâng đỡ các quả nhỏ hơn. Xung quanh đó sẽ bày các quả nhỏ như: xoài, táo, cam, bưởi, dứa, mãng cầu… Một điểm đặc biệt trong mâm ngũ quả của người miền Trung là sự xuất hiện của một vài nhành cúc, giúp màu sắc mâm ngũ quả trở nên hài hòa hơn.
Mâm ngũ quả Miền Nam: Mâm ngũ quả của người miền Nam mang ý nghĩa u “Cầu vừa đủ xài sung”, tức là sẽ dùng 5 loại quả tương ứng như: mãng cầu, dừa, đu đủ, xoài và sung cho mâm ngũ quả. Khác với người miền Bắc và miền Trung bày mâm ngũ quả xen kẽ, lấp đầy các khoảng trống thì miền Nam bày mâm ngũ quả theo hình tháp.
2. Giải đáp thắc mắc “Bát hương nên để trước hay sau mâm ngũ quả?”
Trong quá trình bày biện bàn thờ để thờ cúng, có rất nhiều đồ vật trên bàn thờ khiến gia chủ lúng túng trong việc sắp xếp sao cho đẹp mắt. Đặc biệt nhiều người băn khoăn: “Bát hương nên để trước hay sau mâm ngũ quả?” hay “Mâm ngũ quả cao hơn bát hương có sao không?”.
Thực tế, cách đặt bát hương đúng là bát hương sẽ được đặt ở chính giữa bàn thờ. Đây là vị trí thiêng liêng, hội tụ đầy đủ tinh túy của đất trời. Hai bên bát hương sẽ thờ đèn dầu hoặc nến. Tiếp đó mâm ngũ quả sẽ đặt trước, bát hương đặt sau theo hướng người cúng bái nhìn về phía bàn thờ.
Lý giải nguyên nhân cho việc sắp xếp này như sau: Trong thời đại phong kiến ngày xưa, các vị vua chúa thường ngồi cạnh một chiếc bàn nhỏ. Trên bàn này thường được khéo léo bày biện rượu, trà, mâm ngũ quả. Mâm ngũ quả không chỉ thể hiện lòng hiếu khách của gia chủ mà còn có tác dụng tránh việc quay lưng khi đang tiếp đãi khách quý.
Trải qua hàng ngàn năm, cách bày trí này đã ăn sâu vào tiềm thức của người Việt. Họ luôn quan niệm “trần sao âm vậy”. Do đó, việc đặt bát hương trước mâm ngũ quả sẽ thể hiện lòng hiếu kính, hiếu nghĩa, biết ơn ông bà tổ tiên. Đồng thời mâm ngũ quả còn là sự cầu mong của con cháu xin được ông bà tổ tiên luôn theo dõi, phù hộ độ trì cho con cháu.
3. Cách đặt bát hương đúng so với mâm ngũ quả
Đa số người Việt đều đặt bát hương ở trước mâm ngũ quả. Tuy nhiên, một số nơi lại đặt mâm ngũ quả hơi ngang với bát hương những vẫn phải giữ vị trí phía trước. Hoặc học có thể bố trí ngũ quả hơi chếch bên trái trước bát hương. Mâm ngũ quả chỉ cần đảm bảo luôn ngang với bát hương những vẫn phải giữ vị trí phía trước ( như tỉnh Hòa Bình).
Ngoài ra việc bày mâm ngũ quả lên không gian bàn thờ có thể dựa vào nhiều yếu tố, cụ thể là kích thước bàn thờ.
- Kích thước bàn thờ thần linh, gia tiên nhìn chung khá lớn nên có không gian thờ cúng rộng. Gia chủ nên đặt mâm ngũ quả cũng đặt trước, bát hương đặt phía sau. Đồng thời, gia chủ có thể bày biện thêm nhiều đồ cúng khác như: ống hương, đèn thờ, lọ lộc bình, bộ chóe, bát sâm…
- Kích thước bàn thờ đình, chùa, họ đặc biệt có không gian thờ cúng lớn nên thường xếp bát hương phía trước và mâm ngũ quả đặt phía sau nhằm tiện lợi cho việc thờ cúng.
- Kích thước bàn thờ treo tường thường nhỏ gia chủ có thể không cần bày mâm ngũ quả sắp xếp bát hương ở sau còn mâm ngũ quả sẽ đặt chếch sang hai bên. Nếu bàn thờ lớn thì vẫn đặt mâm ngũ quả trước, bát hương sau.
- Kích thước bàn thờ Phật nhỏ nên bát hương thường đặt ngang với mâm ngũ quả hoặc lệch sang hai bên một chút.
- Kích thước bàn thờ Thần tài – Thổ địa khá nhỏ nên bao giờ bát hương cũng đặt sau mâm ngũ quả.
Như vậy, Vạn An Lộc đã thông tin đến độc giả thắc mắc: “Bát hương nên để trước hay sau mâm ngũ quả?”. Đồng thời đưa ra những gợi ý về việc cách đặt bát hương đúng so với mâm ngũ quả. Hy vọng sẽ giúp độc giả trang trí không gian bàn thờ hợp phong thủy, thu hút tài lộc.
