Hình ảnh nhà nhà náo nức dọn dẹp nhà cửa, bao sái bát hương, sắm sửa đồ thờ Tết là những dấu hiệu cho thấy một mùa xuân nữa lại sắp đến. Đặc biệt ai cũng muốn trang hoàng lại bàn thờ gia tiên vì đây là vị trí vô cùng thiêng liêng. Trang trí đồ thờ tết còn có ý nghĩa cầu một năm mới an khang, một xuân sang thịnh vượng.
1. Ý nghĩa của việc trang trí đồ thờ Tết
Trang trí đồ thờ Tết mang những ý nghĩa gì?
1.1. Trang trí đồ thờ Tết nhằm loại bỏ đi những điều không may mắn của năm cũ
Người Việt luôn quan niệm rằng, ngày Tết bao sái bàn thờ, bát hương, trang trí đồ thờ Tết sẽ “đuổi” đi những cái cũ kỹ, không may mắn, loại bỏ những cái xấu, cái cũ kỹ của năm cũ và là khởi đầu để đón năm mới với những điều mới, điều may mắn và đẹp đẽ nhất.
1.2. Sắm sửa đồ thờ Tết giúp rước tài lộc về nhà
Việc bao sái bàn thờ, trang trí đồ thờ Tết còn mang ý nghĩa nhìn vào năm mới với những điều hứa hẹn và khởi sắc. Bàn thờ sạch sẽ, tươm tất, bát hương được tỉa chân nhang đẹp đẽ báo hiệu cả năm no đủ, đầu xuôi – đuôi lọt, đầu năm đẹp đẻ thì cả năm mọi thứ sẽ được như ý muốn.
1.3. Trang trí đồ thờ Tết giúp không gian thờ cúng trang nghiêm và được nhiều người khen ngợi
Tết còn là dịp sum họp, vui vầy, là lúc sẽ có nhiều bạn bè, người thân ghé thăm và chúc Tết. Khi bàn thờ gia tiên được trang trí thẩm mỹ, đầy đủ thì khách đến chơi nhà sẽ dành những lời khen “vàng ngọc” dành cho gia chủ, đây là điều mang ý nghĩa may mắn và là niềm vui của gia đình.
1.4. Trang trí đồ thờ Tết để may mắn cả năm
Trang trí bàn thờ, đồ thờ Tết giúp con cháu bày tỏ lòng biết ơn, kính trọng và tưởng nhớ để ông bà, tổ tiên. Vì vậy, việc dọn dẹp và trang trí bàn thờ luôn là việc được ưu tiên trước nhất. Trên bàn thờ, luôn phải có hai câu đèn và bát hương, cạnh đó cũng nên có mâm ngũ quả và bình hoa cúc.
Mỗi vật trang trí trên bàn thờ đều có ý nghĩa riêng của chúng. Câu đèn là biểu tượng cho mặt trời, mặt trăng được đặt cạnh những tinh tú, vũ trụ (bát hương). Ngoài ra mâm ngũ quả còn là biểu tượng cho ước vọng no đủ, còn hoa cúc thì mang ý nghĩa âm dương cách biệt.
2. Đồ thờ tết gồm những gì?
Thông thường, việc trang trí đồ thờ Tết lên bàn thờ sẽ có những vật phẩm sau:
- Chính giữa bàn thờ đặt bát hương có cây trụ để cắm nhang vòng và có hai bát hương bên trái, bên phải tạo nên thế tam tài. Ở hai góc ngoài đặt hai cây đèn dầu (hoặc nến) tượng trưng cho mặt trời bên trái và mặt trăng bên phải.
- 2 lọ hoa: 1 lọ đựng hương, một lọ đựng cây vàng, cây bạc, hoặc có thể dùng hoa tươi. Tuy nhiên không phải loại hoa nào cũng có thể trưng vào ngày Tết. Hoa, bạn có thể sử dụng hoa đào hoặc hoa mai để cắm bàn thờ hoặc hoa cúc, trừ những loại hoa thuộc tốp cấm kỵ nhé. Không được dùng hoa giả để thắp hương.
- Mâm ngũ quả: Cần đủ 5 loại quả để có sự hài hòa và bao dung lẫn nhau để sinh sôi vạn vật. Mâm ngũ tượng trưng cho ngũ hành trong phong thủy và để cầu mong một năm mới thêm giàu có, khỏe mạnh và bình yên. Mâm ngũ quả ở 3 miền sẽ có sự khác nhau.
Tuy nhiên, ngày nay các gia chủ thường cố gắng sắm sửa đầy đủ nhất những đồ thờ cúng trên bàn thờ gia tiên. Do đó, tùy thuộc vào điều kiện, mục đích thờ cúng của mỗi gia đình khác nhau mà đồ thờ Tết sẽ khác nhau.
- Gia chủ cần bày biện lễ cúng chu đáo: vài bộ quần áo, giấy tiền vàng mã; một vài cái ly nhỏ và bình trà; đĩa hoa quả lớn đặt ở trung tâm bàn thờ; một bình rượu ngon và xung quanh bày thêm bánh mứt.
- Mâm cúng trên bàn thờ ngày Tết cũng rất được chú trọng. Nếu như mâm cơm cúng của người miền Bắc được sắp xếp theo tứ trụ gồm có 4 bát và 4 đĩa chưa kể dưa hành, nước chấm và muối. Điều này thể hiện cho 4 phương và 4 mùa trong năm. Trong khi đó, mâm cơm cúng của người miền Nam được sắp xếp theo ngũ hành gồm các món sau: Thịt kho hột vịt tương ứng với hành Thủy, dưa góp và củ kiệu ứng với hành Mộc, bánh chưng tương ứng với hành Thổ, mướp đắng nhồi thịt ứng với hành Hỏa, và ớt tươi đi kèm ứng với hành Kim…
- Gia chủ thường lựa chọn hoa tươi để thờ phụng trong ngày Tết. Tùy vào điều kiện gia đình, vùng miền và mục đích thờ cúng, bạn có thể lựa chọn cắm hoa đào, hoa mai, hoa lay ơn, hoa thược dược, hoa đồng tiền, hoa cúc vàng…
3. Những điều kiêng kỵ khi trang trí đồ thờ Tết
Theo quan niệm của người xưa, việc trang trí đồ thờ Tết cũng có một số điều cần tránh như sau:
- Vị trí bàn thờ không được để sát nhà vệ sinh vì đây là khu vực để gia chủ và các thành viên trong gia đình tắm rửa trút hết ô uế. Việc đặt bàn thờ ở gần vị trí này sẽ làm mất đi sự tôn nghiêm của không gian thờ cúng.
- Không nên đặt bàn thờ ở vị trí thường xuyên đi lại, sẽ gây ồn ào và mất đi sự thanh tịnh nên thờ tự.
- Khi bốc bát hương gia chủ cần hết sức cẩn thận, tránh làm xê dịch bát hương sẽ gây mạo phạm đến các vị thần linh, gia tiên.
- Khi thay mới bát hương nên lựa chọn bát hương từ chất liệu đồng, sứ nhằm đảm bảo sự thẩm mỹ cũng như độ bền theo thời gian. Không nên sử dụng bát hương được làm từ vật liệu đá trên bàn thờ gia tiên. Dòng vật liệu này chỉ phù hợp thờ cúng trong đình chùa.
- Khi tỉa chân nhang, gia chủ cần rút từng cây một cho đến khi bát hương còn lại khoảng 9 chân nhang thì dừng lại. Số chân nhang rút đi, gia chủ cần đem đi hóa vàng và rải xuống sông suối.
- Khi mua hoa về trang trí bàn thờ, gia chủ chi nên thờ phụng hoa tươi, không nên dùng hoa nhựa. Như vậy sẽ không thể hiện được sự thành tâm, thành kính của gia chủ.
Có thể nói, trang trí đồ thờ Tết là một văn hóa đẹp của người Việt. Đây không chỉ là dịp để các thành viên trong gia đình cùng chung tay sắm Tết, gắn kết tình thân mà còn thể hiện rõ sự thành tâm, tỉ mỉ trong việc thờ tự của gia chủ.
